H Αλληλένδετη Σχέση μεταξύ Ελέγχου του Καπνίσματος και Εκπαιδευτικής Παρέμβασης στα Σχολεία

Το κάπνισμα, πιθανόν αποτελεί το μεγαλύτερο πρόβλημα της δημόσιας υγείας, που έχει να αντιμετωπίσει όχι μόνο η Ελλάδα αλλά και ολόκληρη η Ευρώπη. Το κάπνισμα ως απειλή για την υγεία δεν επηρεάζει μόνο τους ενήλικες αλλά και τις πιο ευάλωτες ομάδες, όπως τα παιδιά και τους εφήβους. Συγκεκριμένα, στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι περίπου το 40% του ενήλικου πληθυσμού καπνίζει, ενώ μελέτες έχουν δείξει ότι τα ποσοστά του καπνίσματος μεταξύ των εφήβων μαθητών, ηλικίας 15 ετών, διαφέρουν από πόλη σε πόλη και κυμαίνονται, ανάλογα με τον τόπο κατοικίας τους, από 10-50%. Προφανώς, αυτά τα τόσο υψηλά ποσοστά που καταγράφονται μεταξύ των Ελλήνων ενηλίκων και εφήβων καπνιστών, ιδίως σε αστικές περιοχές, αποδεικνύουν την αναγκαιότητα υιοθέτησης ολοκληρωμένων μέτρων για τον έλεγχο του καπνίσματος. Σε παγκόσμιο επίπεδο, καταβλήθηκε μεγάλη προσπάθεια για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Μέτρα, όπως η πλήρης απαγόρευση του καπνίσματος, η βαρύτερη φορολογία, οι εκστρατείες στα μέσα μαζικής ενημέρωσης (ΜΜΕ), οι γραφιστικές επισημάνσεις που απεικονίζονται στα πακέτα των τσιγάρων, καθώς και η απαγόρευση της διαφήμισης αποτελούν όλες εκείνες τις μεθόδους που έχουν εφαρμοστεί και έχει αποδειχθεί ότι μειώνουν αποτελεσματικά το κάπνισμα, ειδικά όταν χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό. Από την άλλη πλευρά, η επιστημονική έρευνα έδειξε ότι τα προγράμματα παρέμβασης, με στόχο τη συνήθεια του καπνίσματος μεταξύ των νέων ατόμων μπορεί επίσης να φέρουν αποτέλεσμα, αλλάζοντας τη συμπεριφορά ως προς το κάπνισμα ή αυξάνοντας τις γνωστικές δεξιότητες των εφήβων. Οι μέθοδοι, οι οποίες εφαρμόζονται με τα προγράμματα παρέμβασης και στόχο έχουν τους εφήβους διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο, καθώς προσεγγίσεις, όπως για παράδειγμα η συμμετοχή των γονέων ή η δημιουργία αντικαπνισματικών μηνυμάτων από τους ίδιους τους εφήβους, μεταξύ των συμμετεχόντων έχει βρεθεί ότι μειώνουν τα ποσοστά καπνίσματος, η πρόθεση να καπνίσουν αμέσως μετά την παρέμβαση ελαττώνεται και μια τέτοια προσέγγιση θα μπορούσε να εφαρμοστεί. Πράγματι, κατά το παρελθόν, στα σχολεία είχαν εφαρμοστεί βραχυπρόθεσμα προγράμματα παρέμβασης προκειμένου να προωθηθεί ένας περισσότερο υγιεινός τρόπος ζωής σε παιδιά και εφήβους στην Ελλάδα, με θετικά αποτελέσματα. Μια τέτοια μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε τρία ελληνικά σχολεία, ζήτησε από συνομήλικους εφήβους να δημιουργήσουν προφορικά ή και βιντεοσκοπημένα αντικαπνισματικά μηνύματα και να τα δώσουν σε άλλους μαθητές. Τα ευρήματα που προέκυψαν, οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι υπήρχαν αλλαγές αναφορικά με τη γνώση και τη συμπεριφορά των μαθητών, καθώς και με την πρόθεσή τους να καπνίσουν. Ωστόσο, οι αλλαγές στη συμπεριφορά είχαν εξαφανιστεί μετά από 3 μήνες. Παρόμοιες διαπιστώσεις έχουν αποδειχθεί σε μεγάλες αντικαπνισματικές εκστρατείες, όπου διαπιστώθηκε ότι τα ποσοστά καπνίσματος μειώθηκαν απότομα κατά τη διάρκεια της εκστρατείας, αλλά αυξήθηκαν στη συνέχεια.